مقدمه
امروزه نزدیک به 30 میلیون کُرد درکشورهای کردنشین عراق (5.5 میلیون نفر برابر با 17.5 درصد از کل جمعیت) سوریه (1.7 میلیون نفر برابر 9.7 درصد از جمیعت آن) ترکیه (14.7 میلیون نفر با 18درصد از کل جمعیت) و ایران ( 8.1 میلیون نفر برابر 10 درصد از کل جمعیت ایران) ساکن هستند که از لحاظ سیاسی و اجتماعی نقش مهمی را در سیاست معاصر خاورمیانه ایفا می کنند. کردها پس از ترک ها، فارس زبانان و اعراب چهارمین گروه قومی بزرگ در منطقه به شمار می روند. با وجود گویش های مختلفی مانند کُرمانجی و سورانی، کردها به زبان کُردی که زبان هند و اروپایی است سخن می گویند. از لحاظ تعلق مذهبی، کُردها عمدتاً مسلمان سنی مذهب هستند. با وجود جمعیت زیاد و نفوذ گسترده فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در خاورمیانه، کردها هنوز یک دولت مستقل ندارند. کردها به عنوان یک گروه قومی و یک ملت در حال تکوین، همگن و یکپارچه نیستند در عوض خاورمیانه کردی زادگاه گروه های سیاسی رقیب و همچنین کانون ایدئولوژی ها و منافع متضاد این گروههاست. بر این پایه، هدف اصلی کتاب حاضر  توضیح  پویایی های مناسبات درونی کردهای منطقه با نگاهی به بازیگران اصلی، ایده ها و همچنین منافع سیاسی آنها در کشورهای ترکیه، ایران، عراق و سوریه است.
     اگرچه کُردها هیچ گاه در معرض توجه جامعه بین المللی و مصالح منطقه ای قرار نگرفته اند، با این حال، در چند دهه گذشته، دو رویداد مهم کردها را در مرکز توجه افکار عمومی و پژوهش گران بین المللی و همچنین افکار عمومی قرار داده است. نخست، جنگ خلیج فارس در آغاز دهه 1990 که طی آن، ایالات متحده و کردهای عراق بر علیه رژیم صدام به شرکای ائتلاف تبدیل شدند. پس از جنگ خلیج فارس، مسئله کُردی به یکی از مسائل بنیادین امور بین الملل بدل گردید. همکاری کردهای عراق با ایالات متحد پس از سرنگونی رژیم صدام در سال 2003،  رسما به برپایی سامانه فدرال موسوم به دولت اقلیم کرستان، منجر شد. امروزه پس از گذشت بیش از یک دهه، کردها بار دیگر به دلیل مبارزه علیه سلفی های جهادی داعش در عراق و سوریه و نیز همکاری با ائتلاف بین المللی علیه این گروه جنایتکار، در سرخط خبرهای رسانه های بین المللی، اتاق های فکر، محافل علمی و آکادمیکی و دستورکارهای حکومتی قرار گرفته اند. درحالی که نیروهای پیشمرگه کردی در کردستان عراق از پیشروی دولت اسلامی (داعش) در شمال عراق جلوگیری کردند، واحدهای دفاع مردمی کُرد (موسوم به واحدهای دفاعی زنان)  شمال سوریه را از داعش پاک کردند. توجه روزافزون به کردها را به راحتی می توان از طریق توجه رسانه ها و محافل آکادمیکی به نقش آنها در مسائل  منطقه  و روابط بین المللی دریافت. بنابراین پرسش های بنیادین در مورد بازیگران، ایده ها و منافع مربوط به سیاست های کردی در خاورمیانه توجه پژوهشگران را به این گروه قومی جلب نموده است.
 با این حال، بسیاری از پژوهش ها تمایل دارند کردها را همچون بازیگری واحد و مستقل در منطقه با هدف مشترک برپایی کردستان بزرگ مورد مطالعه قرار دهند. افزون بر این، بسیاری از پژوهش های موجود، سیاست  کردی در خاورمیانه را از منظر مناسبات آنها با بازیگران خارجی از جمله کشورهایی که با آنها در پیوند هستند (یعنی تهران، بغداد، دمشق و آنکارا) مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. با این حال، اندک پژوهش هایی نیز از دیدگاه مقایسه ای امور داخلی کردها در کشورهای کردنشین ایران، عراق، ترکیه و سوریه مورد توجه قرار داده اند. این موضوع خلاء عمده ای در ادبیات مربوط به کردهاست و نیازمند پژوهش های بیشتری است، چراکه کردها تنها یک بازیگر واحد در سیاست های منطقه ای نیستند بلکه مجموعه بسیار متفاوتی از بازیگران با اتحادها، کشمکش ها، ایده ها و منافع مختلف را در برمی گیرند. 
   هدف اصلی پژوهش حاضر، پاسخ به این پرسش ها از منظری مفهومی و در بستری تاریخی و اولویت بخشیدن به سیاست مقایسه ای در روابط بین الملل است. روی هم رفته، کتاب پیش رو درپی کشف جهان کُردی در خاورمیانه در چارچوب مباحث، کشمکش ها و منافع ویژه این گروه قومی است. 
    موضوع فصل نخست؛ «بازیگران»، در جهان کردی است. در این فصل اِمل الیف توگدار نقش تنوع قومی-مذهبی در کردستان عراق و تأثیرات آن بر دولت سازی در کردستان عراق را به بحث می گذارد. توگدار به طور مشخص  در این فصل بر ترکمن ها به عنوان یکی از بازیگران دولت سازی در کردستان عراق تمرکز کرده است. بنا بر استدلال وی گرچه ادغام ترکمان ها در فرایند دولت سازی کردی از دشواری و پیچیدگی خاصی برخوردار بوده ، با این حال، احترام و بردباری نسبت به این گروه اقلیت در کردستان عراق، تنوع قومی در منطقه را ارتقا بخشیده است. در فصل دوم،  بیکر خلخالی رقابت بازیگران کرد و احزاب سیاسی در سوریه را همراه با مبارزات گذشته و انتظارات آینده آنها بررسی می کند. به اعتقاد خلخالی، کردها  در شورش های  پس از  2011 میلادی علیه رژیم اسد حضور یکپارچه و منسجمی نداشتند او نقشه ای از خواسته ها، شباهت ها، تفاوت ها و سبک های سازمانی گروه های کردی رقیب در سوریه بدست می دهد. در فصل سوم سرحان آل، نقش بازیگران اسلامی کُرد و ترک در برقراری صلح در ترکیه را در طی زمان موسوم به «فضای بازکردی» مورد بررسی قرار می دهد.   به باور وی بهره گیری از اسلام بین مدیران ترکی امور مذهبی (موسوم به دیانت) و بازیگران اسلامی کرد، تفاوت چشمگیری داشته و  فرایند صلح نیز از این تفاوت ها تاثیر پذیرفته است.
    بررسی «ایده ها» در خاورمیانه کردی، موضوع بخش دوم کتاب پیش روست. در فصل چهارم مایکل واتریچ ماهیت ایده  ملی گرایی میان کردها را از دیدگاه امنیت انسانی مورد بحث قرار می دهد. او به ویژه استدلال می کند که به دلیل تجربه های تاریخی زیانباری که کردها در منطقه متحمل شده اند، ملی گرایی از نظر آنها تامین کننده      امنیت فیزیکی و فرهنگی آنها در برابر تهدیدات خارجی است. در فصل پنجم جناب چاکماک موضوع رقابت برای پروژه های ملی گرایی کردی در خاورمیانه کردی را بحث می گذارد و نشان می دهد که چگونه ایدئولوژی های مختلف و دستورکارهای سیاسی، ایده های متضادی را در زمینه برپایی ایده ملت کردی ایده ال ارائه می دهند. در فصل ششم اینا مردجانوا ایده خودمختاری در میان کردها را مورد موشکافی قرار می دهد.  او به ویژه بر رویکردها و دیدگاههای گروه های طرفدار بارزانی، اوجالان و همچنین اسلام گرایان در خصوص ایده خودمختاری تمرکز کرده است. بنابراین فصل ششم این موضوع را مورد تحلیل قرار می دهد که گروههای طرفدارکردی چگونه از ایده خودمختاری در گفتمانهای سیاسی خود بهره گرفته اند.  
    بخش سوم بر موضوع «منافع» در فضای سیاسی کردی تمرکزکرده است. در فصل هفتم سرحان و امل الیف توگدار در مورد نقش هویت کردی از منظر اقتصاد سیاسی بحث می کنند. مفهوم سرمایه قومی از سوی این نویسندگان همچون سازوکاری برای کاهش هزینه معاملات تجارت بین الملل یا تجارت مرزی در خاورمیانه به کار گرفته است. به اعتقاد ال سرحان و توگدار به میزانی که خودآگاهی نسبت به هویت قومی کرد در منطقه تقویت می گردد، منافع اقتصادی کردها برای فعالیت های بازار و بازار کار در فضای قومی و فرهنگ کردی را نیز افزایش می دهد.
    در فصل هشتم اوموت کورئوزوم نقش شرکت های نفتی چندملیتی و روندهای سرمایه داری جهانی در خصوص منافع سیاسی مربوط به  استقلال کردها و روند دولت سازی آنها در عراق  مورد ارزیابی قرار می دهند. در فصل نهم، ادریس احمدی، از منظر مقایسه ای، دستاوردهای سیاسی کردهای ایران را با کردهای سایر کشورهای منطقه خاورمیانه مورد بررسی قرار می دهد. او به ویژه بر نقش قدرت و منابع از حیث ظرفیت های بسیج کردی و نقش ایده های مشترک اجتماعی  مرتبط با منافع ملی ایران  در میان کردها تأکید دارد. روی هم رفته، کتاب پیش رو، پویایی ها و پیچیدگی های سیاست   داخلی کردها در گستره جهان کردی را شرح می دهد. از آنجاکه فضای سیاسی کردی در خاورمیانه برای بسیاری از بازیگران کردی رقیب، رقابت ها، ائتلاف ها، ایدئولوژی ها، منافع و چشم انداز آینده سودمند است، این مطالعه مقایسه ای درپی کشف  پویایی های پیچیده در قالب سه موضوع عمده بازیگران، ایده ها و منافع کردی است. در نهایت این کتاب سه هدف  عمده را دنبال می کند؛
    نخست، معرفی پژوهشگرانی از حوزه سیاست  مقایسه ای و مطالعات خاورمیانه که هرکدام با اتخاذ رویکردهای نظری متفاوتی، سیاست کردها در خاورمیانه را به شکل موردی مورد بررسی قرار داده اند؛ دوم کمک به فهم دقیق تر سازوکار پویایی های درونی سیاست های معاصر کردی در خاورمیانه و در نهایت، تشویق نویسندگان و پژوهشگران برای انجام پژوهش های جدیدتری که بتوانند الگوهای مشابه را استخراج و یا با تمرکز  ویژه بر ملت های بدون دولت، این الگوها را اصلاح نمایند.