مقدمه
سازمان همکاري شانگهاي ، سازمان منطقه‌ي در حال ظهور در آسياي مركزي پسا شوروي (بعد از فروپاشي شوروي) است که به بخش مهم استراتژي روسيه و چين در آسياي مركزي و سياست‌هاي اقتصادي و امنيتي قزاقستان، قرقيزستان، تاجيکستان و ازبکستان تبديل‌شده است. علاوه بر اهميت اسکو براي کشورهاي عضو، اسکو در سياست‌هاي امنيتي و اقتصادي جهاني از اهميت زيادي برخوردار است، روسيه و چين هردو به دليل وسعت سرزميني، ظرفيت اقتصادي،قدرت نظامي و عضويت دائم در شوراي امنيت سازمان ملل در سيستم بين‌المللي از دولت‌هاي بزرگ و قدرتمند محسوب مي‌شوند. درواقع اين موضوع با ورود نهاد به گروه کشورهاي بريکس  (شامل:برزيل، روسيه، هند، چين و افريقاي جنوبي) بيشتر منعکس‌شده است بريکس مجموعه‌اي از کشورهاست که هدف توسعه قدرت سياسي و اقتصادي در چشم‌انداز 50 سال رادارند(1). علاوه بر اين با توجه به سيستم‌هاي سياسي متمرکز آن‌ها و در نگاه بين‌المللي چين و روسيه متمايز از دولت‌هاي غربي تلقي مي‌شوند، چين و روسيه اغلب به‌عنوان کشورهاي اصلي آلترناتيو در نظام بين‌الملل به تصوير کشيده مي‌شوند. بنابراين تشکيل سازمان منطقه‌اي که شامل اين دو کشور باشد براي امنيت، اقتصاد و سياست جهاني معاني مهمي ‌دارد.
اسکو مطالعه موردي مهمي براي نظريه‌هاي روابط بين‌الملل به‌ويژه در ادبيات رو به رشد منطقه‌گرايي و سازمان‌هاي منطقه‌اي غير غربي است، که فهم قدرت و توسعه چارچوب همکاري منطقه‌اي غير غربي را توضيح مي‌دهد، (see Busse 1999; Acharya 2001; Alagappa 2003; Sharpe2003; Acharya and Johnston 2007a; Wunderlich 2007). مطالعه امنيتي آن به درک ماهيت امنيت توسط قدرت‌هاي غير غربي کمک مي‌کند(see Job 1992; Ayoob 1995; Glen 1997; Roe 1999). و رويکردهاي اداره امنيت منطقه‌اي در حال تحول در سراسر جهان را فراهم مي‌کند(see Cottey and Averre 2002; Sperling et al. 2003a; Krahmann 2005a; Kirchner and Sperling 2007a; Webber 2007).
ظهور اسکو همچنين در فهم ما از سياست خارجي کشورهاي عضو و آسياي مركزي در رابطه با نظريه‌هاي روابط بين‌الملل و به‌طور عام نظام بين‌الملل بسيار مؤثر هست. اسکو باسياست خارجي چين و استراتژي منطقه‌اي در حال ظهور آن رابطه‌ي جدايي‌ناپذير دارد، ( see Drover et al. 2001; Lanteigne 2005;Wu and Lansdowne 2007; Dent 2008;Wang and Zheng2008). تصويب سياست «همسايه خوب» در دهه 1990،روابط قوي و مساعد با کشورهاي هم‌مرز خود را در مرکز سياست خارجي چين جاي داد. در مقابل اين پس‌زمينه، اسکو به‌عنوان اولين سازمان منطقه‌اي تکامل‌يافته است که چين عضو سازنده آن و تاکنون تأثير قابل‌توجهي در آن داشته است. به‌اين‌ترتيب، اين نشان‌دهنده‌ي يک مورد آزمايش مهمي از استراتژي منطقه‌اي چين است، به‌ويژه‌اينکه در حال حاضر شواهدي از دنبال کردن رهبري چيني با گسترش رويکرد خود در اسکو و ديگر مناطق جهان وجود دارد، ( Lanteigne 2005, 116; Pan 2008, 253).
اسکو همچنين در سياست خارجي روسيه تغيير مهمي ايجاد کرده است،اسکو به‌عنوان عنصر مهم در رويکرد مسکو در فضاي پسا شوروي سابق عمل مي‌کند. که در سال‌هاي اخير روسيه استراتژي چندجانبه باهدف توسعه روابط نزديک با دولت‌هاي که شوروي سابق بيشتر تمايل همکاري با آن‌ها را داشت،دنبال مي‌کند، ( see Weitz 2006; Bigg 2007; Kobrinskaya 2007; Libman 2007; Vinokurov 2007; Wilson Rowe and Torjesen 2009). با اين‌حال تا زمان تشکيل اسکو استراتژي رهبري روسيه محدود مي‌شد به روابط دوجانبه و مشارکت در چارچوب چندجانبه که نفوذش در آن در بيشتر بود. در اين راستا پيگيري مکانيسم چندجانبه در رابطه با ديگر دولت‌ها، بدون ترديد يک توسعه بسيار مهم در استراتژي منطقه‌اي روسيه در فضاي پسا شوروي است.
اگرچه در مورد آسياي مركزي مطالعه نسبتاً کمي صورت گرفته است ولي در سال‌هاي اخير نقش اين منطقه در نظام بين‌الملل توجه جامعه دانشگاهي و سياست را به خود جلب کرده است، ( see Allison and Jonson 2001; Allison 2004; Olcott 2005; Rumer 2005a; Crosston 2006; Rumer et al. 2007; Allison 2008a). اذهان بازيگران غربي در ارتباط با آسياي مركزي نسبت به امنيت خود به خاطر وجود دولت‌هاي بي‌ثبات، گروه‌هاي افراطي اسلامي، جرائم سازمان‌يافته، و انتقال مواد مخدر از افغانستان به اروپا، مشغول شده است. در 2007 اتحاديه اروپا اولين استراتژي جامع آسياي مركزي را تصويب کرد(2). علاوه بر اين،به دليل وجود مواد اوليه‌اي مثل نفت و گاز در منطقه باعث شده وزارتخانه‌هاي انرژي در مورد منافع اقتصادي منطقه اعلام هشدار کنند. درواقع با برجسته شدن آسياي مركزي در رسانه‌هاي غربي به خاطر کارکرد ناتو به رهبري امريکا در افغانستان، اين منطقه اهميت جديد و مهمي پيداکرده است. 
اسکو، سازمان منطقه‌اي است که براي بررسي طيف متنوعي از چالش‌ها در آسياي مركزي تشکيل‌شده است و در فهم منطقه به‌ويژه جمهوري‌هاي آسياي مركزي بسيار مؤثر است. ازآنجايي‌که جمهوري‌هاي آسياي مركزي در پي فروپاشي شوروي به کشورهاي مستقل تبديل‌شده‌اند، سياست خارجي و امنيتي متفاوتي دنبال مي‌کنند. هريک با چشم‌انداز مديريت روابط با يکديگر و همچنين با بازيگران منطقه‌اي و بين‌المللي به دنبال افزايش سهم (نقش) خود در منطقه هستند (see Allison and Jonson 2001; Rumer 2002). اغلب استراتژي سياست خارجي جمهوري‌هاي آسياي مركزي سياست « به جان هم انداختن » قدرت‌هاي بزرگ به‌جاي تفوق وبرتري يکي از آن‌ها،مي‌باشد، (Kubicek1997; Allison 2004). در برابر اين پس‌زمينه اسکو علاقه‌مند به توسعه در سياست خارجي و امنيتي جمهوري‌هاي آسياي مركزي مي‌باشد. اين تنها سازمان منطقه‌اي است که دو قدرت بزرگ فرا منطقه در آن حضور دارد و همچنين تنها سازمان منطقه‌اي است که اولويت آن در حفظ اعضاي اصلي شامل کشورهاي ازبکستان، قزاقستان، قرقيزستان و تاجيکستان به‌عنوان پايه اين سازمان است (3).